CRI là gì và cách chọn thiết bị chiếu sáng như thế nào?

Chỉ số hoàn màu (CRI) là một phương pháp thống nhất quốc tế để xác định độ hoàn màu của nguồn sáng. Nó được thiết kế để cung cấp một đánh giá định lượng chính xác về mức độ màu sắc của vật thể dưới nguồn sáng được đo lường có phù hợp với màu sắc được thể hiện dưới nguồn sáng tham chiếu hay không. Ủy ban Quốc tế về Chiếu sáng (CIE) đặt chỉ số hoàn màu của ánh sáng mặt trời là 100, và chỉ số hoàn màu của đèn sợi đốt rất gần với ánh sáng ban ngày, do đó được coi là nguồn sáng chuẩn lý tưởng.

Chỉ số hoàn màu (CRI) là một yếu tố quan trọng để đo lường khả năng tái tạo màu sắc của vật thể của nguồn sáng. Giá trị CRI càng cao, khả năng tái tạo màu sắc của vật thể của nguồn sáng càng mạnh và mắt người càng dễ phân biệt màu sắc của vật thể.

CRI là phương pháp đo lường hiệu suất nhận dạng màu sắc của nguồn sáng so với nguồn sáng tiêu chuẩn (chẳng hạn như ánh sáng ban ngày). Đây là một chỉ số được chấp nhận rộng rãi và là cách duy nhất để đánh giá và báo cáo độ hoàn màu của một nguồn sáng. Độ hoàn màu là một đánh giá định tính, đo lường mức độ mà nguồn sáng thể hiện màu sắc của vật thể, tức là mức độ chân thực của màu sắc được tái tạo.
Chỉ số hoàn màu cao (CRI≥90) có thể tạo ra ánh sáng dịu nhẹ, giảm mỏi mắt hiệu quả, giúp tầm nhìn rõ nét hơn và hình ảnh sống động hơn; mang đến cho người dùng trải nghiệm chiếu sáng ngoài trời với độ hoàn màu cao và ánh sáng dịu nhẹ. Độ hoàn màu cao có hiệu ứng tái tạo màu sắc tốt, màu sắc chúng ta nhìn thấy gần với màu cơ bản tự nhiên (màu sắc dưới ánh sáng mặt trời); độ hoàn màu thấp có khả năng tái tạo màu kém, do đó độ lệch màu chúng ta nhìn thấy lớn hơn.

Làm thế nào để chọn độ hoàn màu/chỉ số hoàn màu khi mua thiết bị chiếu sáng?

Khi lựa chọn độ hoàn màu, người ta thường tuân theo hai nguyên tắc, đó là nguyên tắc hoàn màu trung thực và nguyên tắc hoàn màu hiệu quả.

（1）Nguyên lý hoàn màu trung thực

Nguyên lý hoàn màu trung thực nghĩa là để tái tạo chính xác màu sắc ban đầu của vật thể, cần lựa chọn nguồn sáng có chỉ số hoàn màu cao hơn. Trong trường hợp này, việc lựa chọn có thể được thực hiện dựa trên giá trị Ra. Giá trị Ra càng lớn, mức độ phục hồi màu sắc ban đầu của vật thể càng cao. Các ứng dụng khác nhau có yêu cầu khác nhau về độ hoàn màu trung thực của nguồn sáng.

Theo các địa điểm áp dụng khác nhau, Ủy ban Chiếu sáng Quốc tế (CIE) chia chỉ số hoàn màu thành năm loại:

（2）Nguyên lý hiệu ứng màu

Nguyên lý của hiệu ứng hoàn màu là trong các cảnh cụ thể như tủ trưng bày sản phẩm thịt, để làm nổi bật màu sắc cụ thể và thể hiện vẻ đẹp sống động, cần lựa chọn chỉ số hoàn màu cụ thể. Trên cơ sở đảm bảo giá trị Ra đáp ứng yêu cầu, chỉ số hoàn màu đặc biệt tương ứng sẽ được tăng lên theo màu sắc của vật thể được chiếu sáng.

Trong khu vực trưng bày thịt của siêu thị và các cửa hàng khác nhau, chỉ số hoàn màu R9 của nguồn sáng đặc biệt quan trọng, vì màu của thịt thường thiên về màu đỏ và R9 cao hơn có thể khiến thịt trông tươi ngon hơn.

Đối với các cảnh như sân khấu biểu diễn và trường quay đòi hỏi phải tái tạo chính xác tông màu da, chỉ số hoàn màu R15 của nguồn sáng phải đạt tiêu chuẩn cao.

Mở rộngKkiến thức hiện tại

Chỉ số hoàn màu lý thuyết của đèn sợi đốt là 100. Tuy nhiên, trong thực tế, có rất nhiều loại đèn sợi đốt với mục đích sử dụng khác nhau. Do đó, giá trị Ra của chúng không đồng đều. Chỉ số này chỉ có thể xấp xỉ 100, được coi là nguồn sáng có hiệu suất hoàn màu tốt nhất. Tuy nhiên, loại nguồn sáng này có hiệu suất phát sáng thấp và thiếu các ưu điểm về tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường. Ngược lại, mặc dù đèn LED kém hơn đèn sợi đốt một chút về hiệu suất hoàn màu, nhưng chúng đã trở thành nguồn sáng phổ biến hơn nhờ đặc tính tiết kiệm năng lượng và thân thiện với môi trường.

Ngoài ra, nếu cơ thể con người tiếp xúc lâu dài với môi trường ánh sáng có hiệu suất hoàn màu kém, độ nhạy của tế bào hình nón ở mắt người sẽ giảm dần, não bộ có thể vô thức tập trung nhiều hơn khi nhận dạng sự vật, dễ dẫn đến mỏi mắt, thậm chí là cận thị.

Chỉ số hoàn màu của nguồn sáng trong lớp học không được thấp hơn 80. Chỉ số hoàn màu của ánh sáng trong lớp học quá thấp sẽ ảnh hưởng đến khả năng nhận biết màu sắc chính xác của mắt học sinh, khiến vật thể không thể hiện được màu sắc thực tế ban đầu. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến suy giảm và mất khả năng phân biệt màu sắc, từ đó gây ra các vấn đề nghiêm trọng về thị lực và các bệnh về mắt ở học sinh như mù màu và yếu màu.

Chỉ số hoàn màu Ra>90 được sử dụng cho chiếu sáng văn phòng, độ hài lòng về thẩm mỹ có thể giảm độ sáng hơn 25% so với các thiết bị chiếu sáng có chỉ số hoàn màu thấp (Ra<60). Chỉ số hoàn màu và độ chiếu sáng của nguồn sáng quyết định độ rõ nét của môi trường, có mối quan hệ cân bằng giữa độ chiếu sáng và chỉ số hoàn màu.